این رساله از سه قسمت تشکیل شده است : قسمت اول: در این قسمت به دو موضوع پرداخته‌ایم: موضوع اول: شرح محل نزاع موجود که برای بیان موضع نزاع آراء صدرالمتالهین و فخر رازی و سبزواری و حسن‌زاده آملی را در این مورد بیان نموده‌ایم. دومین موضوع که در مورد آن بحث شده سیر تاریخی مسئله از یونان تا زمان حال می‌باشد. قسمت دوم: در این قسمت سه فصل بیان شده و مورد بحث قرار گرفته است . فصولی که مفصلا مورد بحث قرار می‌گرفته است بحثهای: شیخ‌الرئیس و شیخ‌الاشراق و صدرالمتالهین شیرازی می‌باشد. اما شیوه ما در بیان مباحث بدین صورت می‌باشد که ابتدا مبانی بحثها را آورده و سپس اصل و لوازم آنها را بیان می‌کنیم و در نهایت اشکالاتی که بر این نظریات وارد شده آوردیم. اما در قسمت سوم که بعد از قسم دوم آن را آورده‌ایم: آن را در دو فصل بیان داشته‌ایم. فصل اول در مورد اهم آراء و نظریات کلامی موجود که در این راستا پنج نظریه از مشهورترین متکلمین را ذکر کرده‌ایم. و در فصل دوم سه مبحث بیان گردیده که در این مورد به تفصیل بحث عبدالجبار معتزلی و شیخ مفید و امام‌الحرمین الجوینی صحبت شده است که در این راستا آراء آنها و اشکالات وارده بر آنها را به شکل پیوسته‌ای بیان داشته‌ایم. و در خاتمه، تقییم را بیان نموده‌ایم و برای بیان آن تقییم را به دو قسمت تقسیم کرده‌ایم. یکی از آنها مربوط به اموری است که فلاسفه و متکلمین بر روی آن اتفاق‌نظر دارند و دیگری اموری که بر سر آن اختلاف نظر دارند. سپس نتیجه حاصل از بحث را آورده‌ایم.